Makale İçeriği
Kamu Hizmetinde ve Görevinde Bulunanların Servet Beyanı
Mal Bildirimi Nedir?
Mal Bildirimi Verecek Kişiler ve Verilecek Merciler
Beyan Edilecek Servet Unsurları
Mal Bildirimi Ne Zaman Verilir?
Bildirimlerin Gizliliği ve İstisnası
Mal Bildirimlerinin Karşılaştırılması
Suç Duyurusu
Soruşturma ve Kovuşturma Usulü
Mal Bildirimi Suçları ve Ceza
Zoralım
Mal Bildirimi Formunun Doldurulması
Kaynakça
Tüm Sayfalar

 

12. SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA USULÜ45

Cumhuriyet Savcısı, 3628 sayılı Kanunda yazılı suçların işlendiğini öğrendiğinde sanıklar hakkında doğrudan doğruya ve bizzat soruşturmaya başlamakla beraber durumu atamaya yetkili amirine46 veya 3628 sayılı Kanunda sayılan mercilere bildirir.

Cumhuriyet Savcısı soruşturmaya başladığında ihbarı doğrulayan emareler bulduğu takdirde sanıktan, haksız edinilen malın kaçırıldığı yolunda delil ve emare47 elde edildiği takdirde sanığın ikinci dereceye kadar kan ve kayın hısımları48 ile gelini ve damadından49 mal bildiriminde bulunmalarını ister. Bu istemin sanığa ve diğer ilgililere ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde Cumhuriyet Savcısına mal bildiriminin verilmesi zorunludur. Soruşturmanın müfettiş veya muhakkik tarafından yapılması halinde müfettiş veya muhakkik50 de sanıktan ve yukarıda sayılan ilgililerden mal bildirimi isteminde bulunurlar. Bu istemin sanık ve ilgililere ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde müfettiş veya muhakkike mal bildiriminin verilmesi keza zorunludur.

Cumhuriyet Savcısı, kamu davası açılmadan önce haksız edinildiği yolunda delil veya emare elde edilen para veya mal ile ilgili tedbirin alınmasını görevli mahkemeden veya para veya malın bulunduğu yer hukuk mahkemesinden isteyebilir.51

Müsteşar, vali ve kaymakam hakkında 3628 sayılı Kanun kapsamına giren suçlardan dolayı soruşturmaları 4483 sayılı Kanuna göre yapılır. Ayrıca, görevleri ve sıfatları sebebiyle özel soruşturma ve kovuşturma usulüne tabi olan; yasama organı mensupları, hakimler ve savcılar, BDDK, TMSF ve Merkez Bankası görevlileri, YÖK Başkanı ve yüksek öğretim personelinin de bulunduğu çok sayıdaki kamu görevlisinin işledikleri suçlar, 3628 sayılı Kanun kapsamına giren suçlardan olsa dahi, soruşturulması kendi kanunlarında belirtilen özel soruşturma ve kovuşturma usulüne tabi olacaklardır.52

Haksız mal edinmekten dolayı haklarında soruşturma yapılan kamu görevlilerinin 4483 sayılı yasaya göre değil, 3628 sayılı yasaya göre Cumhuriyet Başsavcılığına doğrudan soruşturması gerekir.53

12.1. İdari Soruşturma54

Soruşturma, yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evredir. Kısaca, soruşturmak işidir. Bir sorunu açıklığa kavuşturmak amacıyla bir idari veya adli makamın yönettiği, ilgililerden ve tanıklardan bilgi toplama, konuyu inceleme işi, tahkik, tahkikattır.55 İdari Soruşturma ise idarenin iç işleyişine ilişkin mevzuatla belirlenen kurallara aykırı eylem ve işlemleri görülen memurun idari, hukuki, mali ve cezai sorumluluk durumunun ortaya çıkarılması için idare tarafından yapılan araştırma ve inceleme işlemidir.56

3628 sayılı Kanunda belirlenen suçların, idari makam ve görevlendireceği soruşturmacılar tarafından incelenecek işlem idari soruşturma niteliğindedir. Şöyle ki, 3628 sayılı Kanunda sayılan mal bildirimi suçlarının işlenip işlenmediğinin tespiti için idarenin yaptığı soruşturma Cumhuriyet Başsavcılığına ihbarı gereken bir suç konusunun olup olmadığının ön araştırmasını yapma, incelemesini yapma niteliğindedir.

Özellikle; bildirimlerin süresinde verilip verilmediğini tespit etmek, bildirim vermeyenlere ihtarda bulunmak, ihtara rağmen geçerli bir mazeret olmadan bildirimde bulunmayanları tespit etmek, bildirimlerin doğruluğunu araştırılmak, mal bildirimlerini önceki bildirim ile karşılaştırılmak, arada farklılıklar var ise, farklılığın nedenlerini, geliri ile uygun olup olmadığını tetkik ve tahkik etmek, bildirimde bulunana mal varlığındaki artışın kaynağını ispat hakkı tanımak gibi işlemler tümüyle idari makam veya görevlendireceği soruşturmacılar marifetiyle yapılacak işlemlerdir.

Mal bildirimi suçu işlendiğine ilişkin delil veya emare elde edildiği, teftiş ve inceleme sırasında veya ihbar veya şikâyetlerin araştırılması sonucunda da ortaya çıkabilir.

İdari soruşturma sonucunda, Kanunun uygulama kapsamındaki yazılı suçlardan dolayı, delil veya emare elde edildiğinde durumun derhal yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına bildirmesi ile birlikte tüm bilgi ve belgelerin de Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesi gerekir.

İdari soruşturma sırasında müfettiş veya soruşturmacılar 3628 sayılı Kanuna aykırı davranışta bulunulduğu şüphesine varır ise ilgiliden mal bildiriminde bulunulmasını isteyebilir. Bu istemin ilgiliye ulaştığı tarihten itibaren 7 gün içerisinde bildirimde bulunma zorunluluğu vardır. Ancak müfettiş veya soruşturmacı haksız mal edinme tespit ettiğinde görevli Mahkemeden tedbir alınmasını isteyemez, bu yetki Cumhuriyet Başsavcılığına aittir.

12.2. Adli Kovuşturma57

Kovuşturma, iddianamenin kabulüyle başlayıp, hükmün kesinleşmesine kadar geçen süredir. Kısaca, kovuşturmak işidir. Suçlu sanılan biri için yapılan soruşturma ve araştırma, takibat, takiptir.58 Adli kovuşturma ise, Türk Ceza Kanununda ve diğer ceza hükümlü özel kanunlarda açık olarak suç sayılan eylemler, cürüm ve kabahatler ile ilgili ceza yargılanmasının gerçekleşebilmesi için suç isnadına ilişkin Cumhuriyet Savcıları tarafından kamu davasının açılarak mahkemede iddianamenin kabulüyle başlayıp, hükmün kesinleşmesine kadar geçen sürede adli makamlar tarafından yürütülen kovuşturmadır.59

3628 sayılı Kanun, uygulama kapsamına aldığı suçları işleyen kamu görevinde veya kamu hizmetinde bulunan sanıklar ve bunların suç ortakları olan sanıklar hakkında soruşturma yapma yetkisini Cumhuriyet Başsavcısına tanımıştır. Buna göre, bu Kanun kapsamındaki suçların ihbarı doğrudan doğruya Cumhuriyet Başsavcılığına yapılacaktır. Cumhuriyet Başsavcısı kendisine intikal eden bu suçlarla ilgili doğrudan doğruya ve bizzat soruşturmaya başlayarak durumu sanığın atamaya yetkili amirine bildirecektir.60

Cumhuriyet Başsavcılığı müfettiş ve soruşturmacılar tarafından kendisine tevdiine lüzum görmediği halde dahi evrakın taalluk ettiği iş hakkında soruşturma yapmak üzere gerekçe göstererek evrakı ait olduğu merciden isteme ve soruşturma açma yetkisine sahiptir. Bu Kanun kapsamındaki suçlarla ilgili delil ve emare elde eden müfettiş ve soruşturmacılar durumu yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına ihbar ve tevdi etmedikleri takdirde bunlar hakkında da yapılacak takibattan dolayı 4483 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaz, genel hükümlere göre kovuşturma yapılır.61

Cumhuriyet Başsavcısı soruşturmaya başlayıp ihbarı doğrulayan deliller bulduğunda sanıktan, haksız edinilen malın kaçırıldığı yolunda delil ve emare elde edildiği takdirde sanığın ikinci dereceye kadar kan ve sihri hısımları ile gelini ve damadından mal bildiriminde bulunmalarını isteyecektir. Bu istemin sanık memura ve suç ortaklarına veya diğer ilgililere ulaştığı tarihten itibaren 7 gün içinde Cumhuriyet Başsavcısına mal bildiriminin verilmesi zorunludur.62

Cumhuriyet Başsavcısı kamu davası açılmadan önce haksız edinildiği yolunda delil veya emare elde edilen para veya mal ile ilgili tedbirin alınmasını görevli mahkemeden veya para veya malın bulunduğu yer hukuk mahkemesinden isteyebilecektir.63

3628 sayılı Kanuna göre kovuşturma yapan Cumhuriyet Başsavcısınca istenen bilgiler, özel kanunlarında aksine bir hüküm mevcut olsa bile ilgili kişiler ile özel ve kamu kuruluşlarınca eksiksiz verilmek zorundadır. Aksine davranan kişiler hakkında üç aydan altı aya kadar hapis cezası verilir.64

Cumhuriyet Başsavcılığı yaptığı soruşturma sonucunda 3628 sayılı Kanuna aykırı davranış tespit ettiğinde ilgililerin cezalandırılması amacıyla kamu davası açar.



Cumhuriyet devrinde Maliyemiz, üstünde çok çalışılmış bir konudur. Yüzyılların aksaklıklarının giderilmesi ve zamanın getirdiği esasların yerleştirilmesi, büyük emeklerle olmuştur ve daha çok emeklere ihtiyaç vardır.  Maliye Okulu gençlerinin, Maliyemizi ehliyetle işletip ilerleteceklerine inanıyorum. 06 Şubat 1947 İsmet İNÖNÜ