Mustafa Kemal BULUT tarafından yazıldı. | 06 Mayıs 2009
Posted in Gümrük

Mustafa Kemal Bulut
Yönetici Ortak/Gümrük &Dış Ticaret Danışmanı

GİRİŞ

Bu çalışmamızın amacı, ilgili mevzuat hükümleri uyarınca dış ticaret işlemlerine konu olan eşyalara uygulanan gümrük vergisi dışındaki  vergi ve mali yükleri hem teorik hem de yürürlükteki gümrük mevzuatındaki gümrük vergisi tanımı kapsamında irdelemek ve mevzuatta yer alan kavram çelişkilerini ortaya koymaktır.

Bilindiği üzere, klasik anlamdaki gümrük vergileri uygulamalarının etkinlikleri küresel bütünleşmeler ve ticaretin serbestleştirilmesi yönündeki gelişmeler nedenleriyle azalmıştır. Bu bağlamda, ülkeler yerli üretimi koruma, mali veya diğer amaçlarla  gümrük vergisi olarak adlandırılamayan ancak uygulandığı eşyaya gümrük vergisi etkisi yaratan  gümrük vergisine eş etkili çeşitli vergi ve  mali yükler uygulamaktadırlar.

Ülkemizde uluslararası ticarete konu olan eşya üzerinden alınan Gümrük Vergisi dışında Toplu Konut Fonu- Tarım Payı, Antidamping Vergisi, İthalde Alınan Katma Değer Vergisi (KDV), İthalde Alınan Özel Tüketim Vergisi(ÖTV), Tütün Fonu, Maden Fonu, Telafi Edici Vergi(TEV), Çevre Katkı Payı, Kaynak Kullanım Destekleme Fonu(KKDF), Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu Kesintisi(DFİF), Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında Alınan Kesinti(Kültür Bakanlığı Kesintisi), Damga Vergisi vb. çeşitli adlar altında alınan vergi ve mali yükler bulunmaktadır.

Yukarıda verilen gümrük vergisi adı altında alınmayan ancak gümrük idarelerince kendi hesabına ya da başka kurumlar nam ve hesabına tahsil edilen vergi ve mali yüklerin gümrük mevzuatının uygulamasında ‘’gümrük vergisi’’  addelip edilmeyeceği konusunda yürürlükte bulunan 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nu ve buna bağlı olarak çıkarılan Gümrük Yönetmeliği’nde yer alan ‘’Gümrük Vergileri’’ ‘’İthalat Vergileri’’ terimi tanımlarının  birbirinden farklılık arz ettiği görülmektedir. tanımı içerisinde yer alan

Bu nedenle, Gümrük vergisi dışında alınan vergi ve mali yüklerin ‘’gümrük vergisine eş etkili vergi ya da mali yük’’, diğer bir ifade ile, ‘’gümrük vergisi’’ olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceği gümrük mevzuatı uygulamalarında önem arz eden bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yazımızın birinci bölümünde  gümrük vergilerinin teorik tanımı ve nitelikleri irdelenmiş; ikinci bölümünde gümrük vergilerinin Türk Vergi Sistemi içerisindeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde, gümrük vergileri tanımındaki değerlendirmelere esas teşkil edecek vergi hukukundaki vergilendirme ilkelerine yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise, gümrük mevzuatında gümrük vergilerinin tanımındaki çelişkiler ve belirsizlikler üzerinde yapılan tespit ve değerlendirmeler ortaya konulmuştur. Beşinci bölümde, gümrük vergilerine eş etkili vergi ve gümrük vergilerine eş etkili mali yük tanımlarının kapsamı belirlenmeye çalışılmıştır. Konu hakkındaki tespitlerimiz ile görüş ve önerilerimize değerlendirme ve sonuç bölümüne yer verilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Gümrük Vergileri, Eş Etkili Vergi, Gümrük Vergisine Eş Etkili Vergiler, Gümrük Vergisine Eş Etkili Mali Yükler, İthalat Vergileri, İhracat Vergileri, Gümrük Tarifesi